Το «Παιχνιδόσωμα» αποτελεί μία ολοκληρωμένη και διαρκώς εξελισσόμενη μεθοδολογία, η οποία προκύπτει από τη σύνθεση ανθρωπιστικών προσεγγίσεων, τεχνικών θεάτρου και κίνησης. Η μεθοδολογία μπορεί να έχει εφαρμογή σε οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, η οποία επιθυμεί να γνωρίσει εμπειρικά και να βιώσει ολιστικά, έναν τρόπο να υπάρχει και να συνυπάρχει με ασφάλεια, προκειμένου να εξελιχθεί στην όποια κατεύθυνση θέτει. Ο πυρήνας της μεθοδολογίας μας είναι η συναισθηματική ασφάλεια και η ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Πιστεύουμε πως αυτή η στάση διευκόλυνσης είναι ικανή να διαμορφώσει το έδαφος μέσα στο οποίο μπορεί οποιοσδήποτε «σπόρος» να βρει τον δικό του τρόπο να καρποφορήσει.
“Αν στην καρδιά της μεθοδολογίας μας, βρίσκεται η αγάπη για τον άνθρωπο και η πίστη στις σχέσεις, τότε σίγουρα αυτή η καρδιά κινείται και εκφράζεται μέσα από το παιχνίδι και το σώμα.”
To «Παιχνιδόσωμα» αποτελεί μία ολοκληρωμένη και διαρκώς εξελισσόμενη μεθοδολογία, η οποία προκύπτει από τη σύνθεση ανθρωπιστικών προσεγγίσεων, τεχνικών θεάτρου και κίνησης. Η μεθοδολογία μπορεί να έχει εφαρμογή σε οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, η οποία επιθυμεί να γνωρίσει εμπειρικά και να βιώσει ολιστικά, έναν τρόπο να υπάρχει και να συνυπάρχει με ασφάλεια, προκειμένου να εξελιχθεί στην όποια κατεύθυνση θέτει. Ο πυρήνας της μεθοδολογίας μας είναι η συναισθηματική ασφάλεια και η ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Πιστεύουμε πως αυτή η στάση διευκόλυνσης είναι ικανή να διαμορφώσει το έδαφος μέσα στο οποίο μπορεί οποιοσδήποτε «σπόρος» να βρει τον δικό του τρόπο να καρποφορήσει.
“Αν στην καρδιά της μεθοδολογίας μας, βρίσκεται η αγάπη για τον άνθρωπο και η πίστη στις σχέσεις, τότε σίγουρα αυτή η καρδιά κινείται και εκφράζεται μέσα από το παιχνίδι και το σώμα.”
Το 2002, το Παιχνιδόσωμα ξεκίνησε το «ταξίδι» του σε ομάδες παιδιών και από το 2005 ως σήμερα, υλοποιείται σε εφήβους, ενήλικες, σε διαφορετικές ιδιότητες και κοινωνικά στρώματα, αλλά και για διαφορετικούς σκοπούς, όπως δημιουργική έκφραση, ενίσχυση επαγγελματικών σχέσεων και θεραπεία. Ανεξαρτήτως ηλικίας, σκοπού και στόχου, διαπιστώσαμε πως πάντα υπήρχε μία κοινή βάση για όλους: οι άνθρωποι συντονίζονται εντέλει σε κάποιες ανάγκες, που αν φροντιστούν κατάλληλα, μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο στην όποια εξέλιξη. Αυτές οι ανάγκες αποτελούν το αντικείμενο της διαρκούς μελέτης και έρευνάς μας ενώ η στάση, τα εργαλεία και ο τρόπος που τις φροντίζουμε, αποτελούν σήμερα τη φιλοσοφία της μεθοδολογίας «Παιχνιδόσωμα».
Αναγνωρίσαμε δύο βασικές καταστάσεις μες στην ομάδα. Η μία κατάσταση αφορά στη διαδικασία μέσα στην οποία οι άνθρωποι παίζουν, μπαίνοντας σε ρόλο παίκτη και δημιουργού, και την ονομάσαμε «Εμψύχωση». Η δεύτερη κατάσταση αφορά στη διαδικασία μέσα από την οποία οι άνθρωποι υπάρχουν, μοιράζονται, επεξεργάζονται, νοηματοδοτούν, αναστοχάζονται και επικοινωνούν, και την ονομάσαμε «Διευκόλυνση».
Το 2002, το Παιχνιδόσωμα ξεκίνησε το «ταξίδι» του σε ομάδες παιδιών και από το 2005 ως σήμερα, υλοποιείται σε εφήβους, ενήλικες, σε διαφορετικές ιδιότητες και κοινωνικά στρώματα, αλλά και για διαφορετικούς σκοπούς, όπως δημιουργική έκφραση, ενίσχυση επαγγελματικών σχέσεων και θεραπεία. Ανεξαρτήτως ηλικίας, σκοπού και στόχου, διαπιστώσαμε πως πάντα υπήρχε μία κοινή βάση για όλους: οι άνθρωποι συντονίζονται εντέλει σε κάποιες ανάγκες, που αν φροντιστούν κατάλληλα, μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο στην όποια εξέλιξη. Αυτές οι ανάγκες αποτελούν το αντικείμενο της διαρκούς μελέτης και έρευνάς μας ενώ η στάση, τα εργαλεία και ο τρόπος που τις φροντίζουμε, αποτελούν σήμερα τη φιλοσοφία της μεθοδολογίας «Παιχνιδόσωμα».
Αναγνωρίσαμε δύο βασικές καταστάσεις μες στην ομάδα. Η μία κατάσταση αφορά στη διαδικασία μέσα στην οποία οι άνθρωποι παίζουν, μπαίνοντας σε ρόλο παίκτη και δημιουργού, και την ονομάσαμε «Εμψύχωση». Η δεύτερη κατάσταση αφορά στη διαδικασία μέσα από την οποία οι άνθρωποι υπάρχουν, μοιράζονται, επεξεργάζονται, νοηματοδοτούν, αναστοχάζονται και επικοινωνούν, και την ονομάσαμε «Διευκόλυνση».
Φιλοσοφία Εμψύχωσης
Η φροντίδα των αναγκών στη φάση του παιχνιδιού δεν μπορούν να είναι λεκτικές, αλλά ακόμη κι αν είναι, δεν μοιάζουν τόσο αποτελεσματικές. Και αντί να κηρύττουμε τρόπους, φτιάξαμε έναν τρόπο να υπάρχουμε μέσα από τα παιχνίδια διευκολύνοντας τις ανάγκες των μελών. Για αυτό και πιστεύουμε πως το παιχνίδι είναι εδώ για να εξυπηρετήσει την ομάδα και όχι η ομάδα για να εξυπηρετήσει το παιχνίδι! Φτιάχνοντας μία ολόκληρη μεθοδολογία που αναπτύσσει τις δεξιότητες των μελών της, ξεκινώντας από το ότι στο επίκεντρο είναι ο άνθρωπος και η συναισθηματική ασφάλειά του. Αν ο άνθρωπος δεν έχει την εμπιστοσύνη ότι θα φροντιστεί κατάλληλα, οι μηχανισμοί άμυνας και τα συστήματα φόβου του θα τον κάνουν να θέλει να μπει σε μάχη, σε ακινητοποίηση ή παραίτηση. Δεν μπορεί να αναπτύξει την προσαρμοστικότητά του και την εγγενή σοφία του και ως αποτέλεσμα είναι η εξουθένωση και η άρνηση. Πως όμως μπορούμε να εμψυχώσουμε με παιχνίδια τον άνθρωπο;
Οι 4 βασικές αρχές της Εμψύχωσης:
Σε ρόλο παίκτη:
Μέσα από το παιχνίδι μπορούμε να πειραματιστούμε με χαρά, επομένως και να δοκιμάσουμε να παίξουμε τον ρόλο του παίκτη, δηλαδή εκείνου που δρα και όχι εκείνου που κάθεται στις κερκίδες και κρίνει το παιχνίδι. Το πρώτο στοιχείο που αφυπνίζουμε είναι η διαθεσιμότητα και η επιθυμία για παιχνίδι και δράση. Η επιθυμία να είμαι ο παίκτης.
Ο διπλός ρόλος του παιχνιδιού:
Η ρίζα «παις», μας έχει δώσει τις λέξεις παιδί, παίζω, παιχνίδι κ.τ.λ αλλά και τη λέξη παιδεύω. Για την πρώτη κατηγορία θεωρούμε πως δεν νοείται παιχνίδι χωρίς ευχαρίστηση, διαφορετικά ονομάζεται αγγαρεία. Από την άλλη μεριά το «παιδεύω», κάποτε σήμαινε «προσφέρω γνώση», απ’ το οποίο προήλθε και το σημερινό «εκπαιδεύω». Με το πέρασμα του χρόνου, εξαιτίας της τιμωρίας και των εξουσιαστικών εκπαιδευτικών συστημάτων, το ρήμα «παιδεύω» πήρε την έννοια του «τυραννώ». Για εμάς το παιχνίδι λοιπόν έχει διπλό και ταυτόχρονο σκοπό: τόσο την ευχαρίστηση, όσο και την εξερεύνηση, τη γνώση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων.
Πάθος για τη νίκη:
Ποιος άνθρωπος θέλει να παίζει ένα παιχνίδι που συνεχώς χάνει, δεν το καταλαβαίνει ή νιώθει ότι δεν είναι καλός; Από την άλλη, τα παιχνίδια δεν μπορούν να καταλήγουν πάντα ισοπαλία και να είναι όλοι κερδισμένοι. Από το «χάνω» μέχρι το «κερδίζω» και από το «εμένα δεν μ’ αρέσει αυτό το παιχνίδι και θέλω το άλλο», υπάρχει μία διαδικασία που την ονομάζουμε «εκπαίδευση στη ματαίωση». Κι όπως ένα μωρό όταν πεινάει κλαίει, αλλά μεγαλώνοντας μαθαίνει να περιμένει λίγο να ετοιμαστεί το φαγητό, έτσι και εμείς μεγαλώνουμε και εκπαιδευόμαστε σταδιακά στη ματαίωση. Όμως, ναι στην αρχή τα θέλουμε όλα δικά μας, θέλουμε να νιώθουμε ικανοί, αυτό μεγαλώνει το πάθος και την επιθυμία μας, και είναι φυσιολογικό!
Απομυθοποίηση του λάθους:
Το παιδί που μαθαίνει να περπατάει, μπαίνει σε δράση. Κάνει δυο βήματα, πέφτει και τότε καταλαβαίνει πως πρέπει να πιαστεί από τον καναπέ. Αν το παιδί την ώρα που έπεφτε έλεγε: «Μα πως πέφτεις έτσι δεν είσαι ικανός, δεν μπορείς!», τότε οι άνθρωποι δεν θα περπατάγαμε ποτέ. Για το παιδί είναι φυσιολογικό και να πέφτει και να σηκώνεται, αυτό του δίνει τη δυνατότητα να αναπτύσσεται. Μεγαλώνοντας όμως, στερούμε την αγάπη αυτή προς τον εαυτό μας και στα δυο βήματα που θα μας «ρίξουν», έρχεται ο επικριτικός εαυτός μας που λέει «παράτα τα δεν μπορείς». Μήπως όμως το να πέφτεις δεν είναι λάθος αλλά μέρος της διαδικασίας για τη δημιουργία;
Φιλοσοφία Διευκόλυνσης
Εδώ χρειάστηκε να αναπτύξουμε μία μεθοδολογία, που ενώ έχει τη βάση της στη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση του ανθρωποκεντρικού μοντέλου του C.Rogers, εντούτοις διατηρεί σαφή τα όρια με την ψυχοθεραπεία. Επίκεντρο είναι η ανθρώπινη σχέση. Ο Διευκολυντής είναι ο ίδιος ένα πρόσωπο, που τολμά να υπάρχει αυθεντικά μέσα στην ομάδα, φροντίζοντας με αποδοχή και ενσυναίσθηση τους συνοδοιπόρους του.
Τα φιλοσοφικά αξιώματα της Διευκόλυνσης:
Ως προς την υποκειμενικότητα και τη μεταβλητότητα:
«Αποδέχομαι πως ο μόνος τρόπος να κατανοήσεις τα άτομα είναι να μπεις στον ιδιαίτερο, μοναδικό τους κόσμο. Παρατηρώ τους ανθρώπους όχι όπως φαίνονται σε εμένα ή στους τρίτους, αλλά όπως φαίνονται στον ίδιο τον εαυτό τους, εδώ και τώρα».
Ως προς την τάση της αυτοπραγμάτωσης:
«Αποδέχομαι και εμπιστεύομαι πως ο δρόμος (ο τρόπος, ο ρυθμός, ο χρόνος, η επιλογή…) προς την εξέλιξη, για κάθε άνθρωπο, δεν είναι μόνο υποκειμενικός αλλά και ο καλύτερος για εκείνον, διότι όντως εκείνος μόνο ξέρει πως να εξελιχθεί».
Ως προς τη συμμαθητεία:
«Αποδέχομαι πως είμαστε ίσοι, κρίκοι του ίδιου κύκλου: κάνουμε λάθη, μαθαίνουμε, δεν εξουσιάζουμε, εξελισσόμαστε».
Ως προς τη συνοδεία:
«Αποδέχομαι πως ο άλλος έχει το «τιμόνι» εγώ είμαι συνοδηγός στον δρόμο που ανοίγει, διευκολύνοντάς τον με ενσυναίσθηση, αποδοχή και αυθεντικότητα».
Ως προς την ολιστική προσέγγιση:
«Αποδέχομαι πως είμαι ένα πρόσωπο εγώ, ένα ο άλλος και ένα ξεχωριστό πρόσωπο η ομάδα που και τα τρία έχουν σώμα, συναίσθημα, σοφία και τάση πραγμάτωσης».
Η φροντίδα των αναγκών στη φάση του παιχνιδιού δεν μπορούν να είναι λεκτικές, αλλά ακόμη κι αν είναι, δεν μοιάζουν τόσο αποτελεσματικές. Και αντί να κηρύττουμε τρόπους, φτιάξαμε έναν τρόπο να υπάρχουμε μέσα από τα παιχνίδια διευκολύνοντας τις ανάγκες των μελών. Για αυτό και πιστεύουμε πως το παιχνίδι είναι εδώ για να εξυπηρετήσει την ομάδα και όχι η ομάδα για να εξυπηρετήσει το παιχνίδι! Φτιάχνοντας μία ολόκληρη μεθοδολογία που αναπτύσσει τις δεξιότητες των μελών της, ξεκινώντας από το ότι στο επίκεντρο είναι ο άνθρωπος και η συναισθηματική ασφάλειά του. Αν ο άνθρωπος δεν έχει την εμπιστοσύνη ότι θα φροντιστεί κατάλληλα, οι μηχανισμοί άμυνας και τα συστήματα φόβου του θα τον κάνουν να θέλει να μπει σε μάχη, σε ακινητοποίηση ή παραίτηση. Δεν μπορεί να αναπτύξει την προσαρμοστικότητά του και την εγγενή σοφία του και ως αποτέλεσμα είναι η εξουθένωση και η άρνηση. Πως όμως μπορούμε να εμψυχώσουμε με παιχνίδια τον άνθρωπο;
Οι 4 βασικές αρχές της Εμψύχωσης:
Σε ρόλο παίκτη:
Μέσα από το παιχνίδι μπορούμε να πειραματιστούμε με χαρά, επομένως και να δοκιμάσουμε να παίξουμε τον ρόλο του παίκτη, δηλαδή εκείνου που δρα και όχι εκείνου που κάθεται στις κερκίδες και κρίνει το παιχνίδι. Το πρώτο στοιχείο που αφυπνίζουμε είναι η διαθεσιμότητα και η επιθυμία για παιχνίδι και δράση. Η επιθυμία να είμαι ο παίκτης.
Ο διπλός ρόλος του παιχνιδιού:
Η ρίζα «παις», μας έχει δώσει τις λέξεις παιδί, παίζω, παιχνίδι κ.τ.λ αλλά και τη λέξη παιδεύω. Για την πρώτη κατηγορία θεωρούμε πως δεν νοείται παιχνίδι χωρίς ευχαρίστηση, διαφορετικά ονομάζεται αγγαρεία. Από την άλλη μεριά το «παιδεύω», κάποτε σήμαινε «προσφέρω γνώση», απ’ το οποίο προήλθε και το σημερινό «εκπαιδεύω». Με το πέρασμα του χρόνου, εξαιτίας της τιμωρίας και των εξουσιαστικών εκπαιδευτικών συστημάτων, το ρήμα «παιδεύω» πήρε την έννοια του «τυραννώ». Για εμάς το παιχνίδι λοιπόν έχει διπλό και ταυτόχρονο σκοπό: τόσο την ευχαρίστηση, όσο και την εξερεύνηση, τη γνώση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων.
Πάθος για τη νίκη:
Ποιος άνθρωπος θέλει να παίζει ένα παιχνίδι που συνεχώς χάνει, δεν το καταλαβαίνει ή νιώθει ότι δεν είναι καλός; Από την άλλη, τα παιχνίδια δεν μπορούν να καταλήγουν πάντα ισοπαλία και να είναι όλοι κερδισμένοι. Από το «χάνω» μέχρι το «κερδίζω» και από το «εμένα δεν μ’ αρέσει αυτό το παιχνίδι και θέλω το άλλο», υπάρχει μία διαδικασία που την ονομάζουμε «εκπαίδευση στη ματαίωση». Κι όπως ένα μωρό όταν πεινάει κλαίει, αλλά μεγαλώνοντας μαθαίνει να περιμένει λίγο να ετοιμαστεί το φαγητό, έτσι και εμείς μεγαλώνουμε και εκπαιδευόμαστε σταδιακά στη ματαίωση. Όμως, ναι στην αρχή τα θέλουμε όλα δικά μας, θέλουμε να νιώθουμε ικανοί, αυτό μεγαλώνει το πάθος και την επιθυμία μας, και είναι φυσιολογικό!
Απομυθοποίηση του λάθους:
Το παιδί που μαθαίνει να περπατάει, μπαίνει σε δράση. Κάνει δυο βήματα, πέφτει και τότε καταλαβαίνει πως πρέπει να πιαστεί από τον καναπέ. Αν το παιδί την ώρα που έπεφτε έλεγε: «Μα πως πέφτεις έτσι δεν είσαι ικανός, δεν μπορείς!», τότε οι άνθρωποι δεν θα περπατάγαμε ποτέ. Για το παιδί είναι φυσιολογικό και να πέφτει και να σηκώνεται, αυτό του δίνει τη δυνατότητα να αναπτύσσεται. Μεγαλώνοντας όμως, στερούμε την αγάπη αυτή προς τον εαυτό μας και στα δυο βήματα που θα μας «ρίξουν», έρχεται ο επικριτικός εαυτός μας που λέει «παράτα τα δεν μπορείς». Μήπως όμως το να πέφτεις δεν είναι λάθος αλλά μέρος της διαδικασίας για τη δημιουργία;
Εδώ χρειάστηκε να αναπτύξουμε μία μεθοδολογία, που ενώ έχει τη βάση της στη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση του ανθρωποκεντρικού μοντέλου του C.Rogers, εντούτοις διατηρεί σαφή τα όρια με την ψυχοθεραπεία. Επίκεντρο είναι η ανθρώπινη σχέση. Ο Διευκολυντής είναι ο ίδιος ένα πρόσωπο, που τολμά να υπάρχει αυθεντικά μέσα στην ομάδα, φροντίζοντας με αποδοχή και ενσυναίσθηση τους συνοδοιπόρους του.
Τα φιλοσοφικά αξιώματα της Διευκόλυνσης:
Ως προς την υποκειμενικότητα και τη μεταβλητότητα:
«Αποδέχομαι πως ο μόνος τρόπος να κατανοήσεις τα άτομα είναι να μπεις στον ιδιαίτερο, μοναδικό τους κόσμο. Παρατηρώ τους ανθρώπους όχι όπως φαίνονται σε εμένα ή στους τρίτους, αλλά όπως φαίνονται στον ίδιο τον εαυτό τους, εδώ και τώρα».
Ως προς την τάση της αυτοπραγμάτωσης:
«Αποδέχομαι και εμπιστεύομαι πως ο δρόμος (ο τρόπος, ο ρυθμός, ο χρόνος, η επιλογή…) προς την εξέλιξη, για κάθε άνθρωπο, δεν είναι μόνο υποκειμενικός αλλά και ο καλύτερος για εκείνον, διότι όντως εκείνος μόνο ξέρει πως να εξελιχθεί».
Ως προς τη συμμαθητεία:
«Αποδέχομαι πως είμαστε ίσοι, κρίκοι του ίδιου κύκλου: κάνουμε λάθη, μαθαίνουμε, δεν εξουσιάζουμε, εξελισσόμαστε».
Ως προς τη συνοδεία:
«Αποδέχομαι πως ο άλλος έχει το «τιμόνι» εγώ είμαι συνοδηγός στον δρόμο που ανοίγει, διευκολύνοντάς τον με ενσυναίσθηση, αποδοχή και αυθεντικότητα».
Ως προς την ολιστική προσέγγιση
«Αποδέχομαι πως είμαι ένα πρόσωπο εγώ, ένα ο άλλος και ένα ξεχωριστό πρόσωπο η ομάδα που και τα τρία έχουν σώμα, συναίσθημα, σοφία και τάση πραγμάτωσης».